15.  Η Αγία Σοφία ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής

Οι ναοί μέχρι τότε

Υπήρχαν διάφοροι ρυθμοί με τους οποίους χτίζονταν τα βυζαντινά χρόνια οι ναοί. Ήταν συνήθως  μακριά  ορθογώνια κτίρια με ξύλινη στέγη και κολόνες δεξιά και αριστερά, οι λεγόμενες βασιλικές.

Ναός του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης

Άλλοτε πάλι ήταν κυκλικά κτίσματα με θολωτή στέγη, τον τρούλο. Αυτόν τον στήριζαν τετράγωνες ή κυλινδρικές  κολόνες που ονομάζονταν πεσσοί. Οι ναοί αυτοί  ονομάζονταν περίκεντροι.

Ένας άλλος αρχιτεκτονικός ρυθμός είναι και ο Βυζαντινός. Οι εκκλησίες είχαν σχήμα σταυρού με ένα τρούλο στο κέντρο τους. 

Ναός της Παναγίας Καπνικαρέας, Αθήνα

Ο ρυθμός της Αγίας Σοφίας

Οι δύο αρχιτέκτονες, για να πρωτοτυπήσουν,συνδύασαν το ρυθμό της ορθογώνιας βασιλικής, με τον οποίο είχαν χτιστεί οι πρώτοι χριστιανικοί ναοί,και του περίκεντρου ναού με τρούλο.Έτσι γεννήθηκε το σχέδιο της Αγίας Σοφίας και ο νέος ρυθμός, η βασιλική με τρούλο. Ο ρυθμός αυτός επηρέασε την αρχιτεκτονική των ναών τόσο, ώστε ακόμη και στις μέρες μας πολλοί ναοί να κτίζονται με αυτό το σχέδιο.

Τα μέρη του ναού 

Το αίθριο: Πρόκειται για το χώρο της αυλής που βρισκόταν δυτικά του ναού. Η ορθογώνια αυλή με κολόνες γύρω-γύρω και με μια βρύση στο κέντρο. Στο κέντρο της αυλής βρισκόταν η βρύση με την «καρκινική επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ» (πλύνε τις αμαρτίες σου, όχι μόνο το πρόσωπο) που διαβάζεται κι από δεξιά προς τα αριστερά.

Οι δυο νάρθηκες. Πέντε πόρτες από το αίθριο οδηγούσαν στον εξωνάρθηκα κι από εκεί άλλες πέντε στον εσωνάρθηκα που ήταν διπλάσιος από τον πρώτο. Από εκεί μια σκάλα οδηγούσε στον γυναικωνίτη, στο πάνω μέρος δηλαδή του ναού που εκκλησιάζονταν οι γυναίκες.  

Ο κύριος ναός: Εννιά πόρτες συνέδεαν τον εσωνάρθηκα με τον κύριο ναό. Αυτός με τη σειρά του χωριζόταν σε τρία μέρη, τα κλίτη:

• στο κεντρικό
• στο δεξί
• στο αριστερό.

Ο τρούλος της Αγίας Σοφίας αποτελεί ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής. Για να στηριχτεί ο θόλος του χρησιμοποιήθηκαν 40 σκαλιστοί  λίθοι που ήταν δεμένοι μεταξύ τους με σίδηρο και μολύβι. Ανάμεσά τους σχεδιάστηκαν 40 παράθυρα που έστελναν το ηλιακό φως σε όλο τον ναό. Στηριζόταν σε 4 ογκώδεις κολόνες, τους πεσσούς και στα τόξα που τους συνέδεαν (βλ. τόξα 1,2,3,4-εικόνα κάτω). Κοιτώντας λοιπόν τον τρούλο ο επισκέπτης του ναού είχε την αίσθηση ότι είχε τον ήλιο πάνω από το κεφάλι του ενώ ο τρούλος φαινόταν να αιωρείται σαν να κρεμόταν από τον ουρανό!!!

Μεταξύ των κεντρικών πεσσών τοποθετήθηκαν κολόνες σε δυο σειρές,πάνω και κάτω. Οι κολόνες αυτές του ναού συνδέονται με πλούσια διακοσμημένα σκαλιστά τόξα.

Εικονική περιήγηση στην Αγία Σοφία

   

Ερωτήσεις - Απαντήσεις